Koniec ustawy "antykryzysowej"

Z dniem 31 grudnia 2011 r. przestaje obowiązywać ustawa „antykryzysowa” (ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, Dz. U. 2009 Nr 125, poz. 1035 ze zm.) – a ściślej rzecz ujmując, przestają obowiązywać przewidziane tą ustawą ułatwienia lub ograniczenia dotyczące zatrudnienia, gdyż sama ustawa nie zostanie uchylona, ani też nie została wprowadzona na oznaczony okres czasu.

W związku z modyfikacjami, jakie wprowadzała ta ustawa do zasad m.in. zawierania umów o pracę na czas określony, a także nieprecyzyjnym sposobem sformułowania jej przepisów przejściowych, na przełomie roku 2011 i 2012 może powstać szereg wątpliwości co do stanu prawnego, uprawnień pracowników i obowiązków pracodawców.

Przypomnijmy zatem wynikające z tej ustawy zasady dotyczące umów terminowych:

W okresie obowiązywania ustawy (od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r.) okres, na jaki wolno było zawrzeć terminowe umowy o pracę – a także łączny okres kolejno po sobie (w odstępach nie przekraczających trzech miesięcy) zawieranych umów – wynosił 24 miesiące. Na czas obowiązywania ustawy „zawieszono” jednocześnie obowiązywanie art. 25¹ Kodeksu pracy, a zatem liczba kolejnych umów terminowych nie miała znaczenia, o ile łączny okres ich trwania nie przekraczał 24 miesięcy.

Począwszy od 1 stycznia 2012 r. ponownie zaczyna obowiązywać art. 25¹ Kodeksu pracy, zgodnie z którym nie ma ograniczeń co do długości okresu, na jaki zawarta jest umowa terminowa (co jednak, jak wynika z orzecznictwa, nie oznacza całkowitej dowolności), natomiast kolejno po sobie, tj. w odstępach nie przekraczających jednego miesiąca, takie umowy mogą być zawarte tylko dwie – następna z mocy prawa uznana będzie już za umowę na czas nieokreślony.

Na tym tle powstają wątpliwości, czy dopuszczalne jest zawarcie terminowej umowy o pracę z dniem 1 stycznia 2012 r., jeżeli poprzednio, w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, zawarto już np. dwie lub więcej kolejnych umów terminowych, a ostatnia z nich wygasła z końcem grudnia 2011 r.

Art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej stanowi, że do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu 1 stycznia 2012 r. stosuje się art. 25¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. A contrario, do umów o pracę zawartych na czas określony, które wygasły przed 1 stycznia 2012 r., nie stosuje się art. 25¹ k.p. Innymi słowy, nie ma kontynuacji przewidzianej tym przepisem pomiędzy umową terminową zawartą i zakończoną pod rządami ustawy antykryzysowej a nową umową terminową zawartą w dniu 1 stycznia 2012 r. Począwszy od 1 stycznia 2012 r. nie obowiązują już ograniczenia z ustawy antykryzysowej i powracamy do stosowania przepisów Kodeksu pracy, tj. umowy terminowe mogą być zawierane na okres dłuższy niż 24 miesiące, jednak tylko dwie w kolejności (w odstępie nie przekraczającym jednego miesiąca), trzecia z kolei z mocy prawa będzie już umową na czas nieokreślony.

Wątpliwości może także budzić interpretacja samego art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej – na przykład, jak traktować umowę, która została zawarta 1 grudnia 2011 r. na okres jednego roku, a zatem jest „umową trwającą w dniu 1 stycznia 2012 r.”, a jednocześnie jest trzecią z kolei umową terminową zawartą jeszcze w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej; czy sformułowanie, że należy do niej stosować art. 25¹ k.p. oznacza, że jest ona pierwszą z kolejnych umów w rozumieniu tego przepisu, czy też może powinna ona być uznana za umowę bezterminową (bo poprzedzona była dwiema kolejnymi umowami terminowymi)?

Trzymając się możliwie ścisłej wykładni gramatycznej można uznać, że sensem tego przepisu jest nadanie umowie terminowej trwającej w dniu 1 stycznia 2012 r. charakteru „pierwszej” umowy w rozumieniu art. 25¹ k.p. – a to dlatego, że art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej skutki wynikające z art. 25¹ k.p. odnosi wyłącznie do „umowy trwającej” w dniu 1 stycznia 2012 r., a nie do sekwencji kolejnych umów, z których ostatnia trwa w tym dniu, jak również nie do skutków prawnych zawarcia takiej umowy jako kolejnej. Innymi słowy, wszystkie umowy terminowe, które zaczęły się i skończyły w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, pozostają obojętne w zakresie skutków przewidzianych art. 25¹ k.p. Jednocześnie sam fakt zawarcia umowy terminowej pod rządami ustawy antykryzysowej nie powoduje stosowania do niej przepisów i zasad wynikających z tej ustawy nawet po jej wygaśnięciu.

31 grudnia 2011 r. jest także cezurą czasową dla wszystkich innych rozwiązań „antykryzysowych” przewidzianych ustawą – przedłużonych okresów rozliczeniowych, indywidualnego rozkładu czasu pracy pracownika, obniżonego wymiaru czasu pracy, objęcia przestojem ekonomicznym, finansowej pomocy publicznej (art. 33 i 34 ustawy antykryzysowej).

Jeżeli chcesz zadać pytanie na temat publikacji, masz wątpliwości - skorzystaj z  formularza kontaktowego