Kara umowna za opóźnienie i za odstąpienie od umowy - najważniejsze są precyzyjne zapisy

Często spotykanym w umowach rozwiązaniem jest zastrzeżenie kary umownej zarówno za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia będącego przedmiotem umowy, jak też za odstąpienie od umowy.

Dopuszczalność i skuteczność tego ostatniego zastrzeżenia była już przedmiotem orzeczeń sądów – w tym Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 25.03.2011 (IV CSK 401/10). Tym razem SN zajął się zagadnieniem, jak się ma kara umowna na wypadek odstąpienia od umowy do kary zastrzeżonej na wypadek opóźnienia lub zwłoki. Uczynił to w związku z zapytaniem sądu rozpoznającego sprawę sformułowanym następująco:

„Czy odstąpienie od umowy wzajemnej pozbawia stronę dokonującą takiego odstąpienia roszczenia o zapłatę przez drugą stronę kary umownej, zastrzeżonej na wypadek zwłoki lub opóźnienia za okres poprzedzający odstąpienie od umowy, jeśli strony w umowie nie zastrzegły prawa dochodzenia tej kary również w przypadku odstąpienia od umowy, zastrzegły natomiast karę umowną przysługującą z tytułu odstąpienia od umowy?”

W uchwale z dnia 18 lipca 2012 r. (III CZP 39/12) SN wskazał, że roszczenie o zapłatę kary umownej na wypadek zwłoki lub opóźnienia nie przysługuje stronie odstępującej od umowy wzajemnej, jeżeli w umowie zastrzeżono również taką karę w związku z odstąpieniem od umowy.

​            Uzasadnienie uchwały nie zostało jeszcze opublikowane, dlatego trudno pokusić się o jej analizę; wydaje się jednak, iż sensem uchwały nie jest stwierdzenie, że zastrzeżenie kary umownej za odstąpienie wyłącza roszczenia z tytułu kary zastrzeżonej na wypadek opóźnienia czy zwłoki, lecz to, że odstąpienie od umowy – niweczące umowę ze skutkiem ex tunc – wyłącza roszczenia znajdujące swoje źródło w umowie, chyba że w samej umowie znalazły się postanowienia pozwalające niejako na „utrzymanie w mocy” roszczeń, które powstały do chwili odstąpienia od umowy.

Chcesz skomentować artykuł, zadać pytanie? Skontaktuj się z nami na Facebooku