Dochodząc składek od zarządu, ZUS musi należycie wykazać bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 14 maja 2013 r. (I UK 652/12), organ ubezpieczeń społecznych, dochodząc od członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, których egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna, nie korzysta z żadnego uprzywilejowania w zakresie wykazania podstawowych przesłanek odpowiedzialności zarządu z tego tytułu.

W sprawie, w której jednego z pociągniętych do odpowiedzialności przez ZUS członków zarządu spółki z o.o. reprezentował partner Kancelarii JGA r.pr. Piotr Stankiewicz, ZUS wydał decyzję stwierdzającą, iż członkowie zarządu są odpowiedzialni za zadłużenie spółki z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, powstałe w okresie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu. Oddział ZUS powołał się na bezskuteczność egzekucji wobec spółki, zaś sądy I i II instancji uznały, iż ta przesłanka odpowiedzialności zarządu została wykazana, pomimo iż członkowie zarządu podnosili fakt istnienia wierzytelności przysługujących spółce, z których możliwa byłaby egzekucja. Ponieważ jednak do majątku spółki skierowano wiele egzekucji, nadto sąd oddalił wniosek o ogłoszenie jej upadłości z uwagi na brak majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania, sądy uwzględniły argument ZUS, iż nie wszczynał egzekucji co do wskazanej wierzytelności, ponieważ była ona już wcześniej zajęta i zachodził zbieg egzekucji.

W skardze kasacyjnej sformułowano zagadnienia prawne do rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy:

Czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który rezygnuje dobrowolnie z możliwości prowadzenia egzekucji ze znanego mu majątku spółki, a rezygnację uzasadnia jedynie zbiegiem egzekucji do tego majątku, może być uznany za wierzyciela, który przeprowadził bezskuteczną egzekucję w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej?

Czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przed wydaniem decyzji na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej, ma obowiązek przeprowadzić egzekucję z ujawnionych mu składników majątku spółki takze wówczas, gdy we wcześniejszym okresie, w ramach postępowania upadłościowego stwierdzony został brak majątku pozwalającego na prowadzenie postępowania upadłościowego, czy też może tej egzekucji zaniechać i powołać się na bezskuteczność egzekucji stwierdzoną w postępowaniu upadłościowym?

Według jakich kryteriów należy oceniać, czy wskazywana przez członka zarządu spółki wierzytelność pozwala na zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części (art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej)?

Sąd Najwyższy w orzeczeniu uchylającym wyrok Sądu Apelacyjnego podzielił zarzut braku należytej oceny odstąpienia przez organ ubezpieczeń społecznych od egzekucji ze wskazanego majątku spółki w postaci zasądzonych na jej rzecz prawomocnym wyrokiem sądowym wierzytelności w wysokości około 87.000 zł, przy ówczesnej kwocie zadłużenia spółki z tytułu zaległości składkowych – około 104.000 zł. Sąd wskazał, że wyliczona przez skarżącego możliwa wysokość zaspokojenia zadłużenia składkowego wynosząca około 84% z pewnością mogła wskazywać na możliwość zaspokojenia zaległości składkowych w znacznej części, o której mowa w art. 116 § 1 pkt. 2 Ordynacji podatkowej, jakkolwiek trudno abstrakcyjnie lub procentowo określić normatywną wielkość owej „znacznej części”. Ponadto Sąd Najwyższy wskazał, iż bez precyzyjnego wyjaśnienia okoliczności odstąpienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od egzekucji zaległości składkowych ze wskazanego mu mienia (prawomocnie zasądzonej wierzytelności) dłużnej Spółki, które umożliwiało prewencyjne odzyskanie znacznej części tych zaległości, organ ten nie może być uznany za wierzyciela, który wykazał przesłankę bezskuteczności egzekucji takiej istotnej części zaległych składek w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. W szczególności zbieg egzekucji nie uzasadnia zaniechania prowadzenia egzekucji, już dlatego, że w takich przypadkach organ egzekucyjny prowadzi obie egzekucje (art. 12 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Jeżeli chcesz zadać pytanie na temat publikacji, masz wątpliwości - skorzystaj z  formularza kontaktowego